TÜRKİYE'DE VE POLATLI'DA PANCAR TARIMI

TÜRKİYE’DE ve POLATLI’DA PANCAR TARIMI

   Türk Sanayiinin temel taşlarından biri olan Şeker Sanayii ilk şeker üretimine 26.11.1926 tarihinde Alpullu Şeker Fabrikası ile başlamış, bunu 17.12.1926 tarihinde çalışmaya başlayan Uşak Şeker Fabrikası izlemiştir ve bu iki fabrika Cumhuriyetin ilk fabrikaları olarak uzun süre ülkemizin şeker ihtiyacını karşılamıştır. 1950 yılına kadar 3 fabrika daha kurularak 5 fabrikaya ulaşılmıştır.

   1950’li yıllardan sonra şeker fabrikalarına hız verilmiş ve 2016 yılına gelindiğinde ülkemizde;

   25 adedi kamu kuruluşu Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ‘ ye

   5 adedi PANKOBİRLİK ’e  ait Kooperatif Fabrikaları

   3 adedi Özel Sektöre ait olmak üzere

   110 çalışma günü hesabı ile 3.150 milyon ton şeker üretim kapasitesine sahip toplam 33 fabrikaya ulaşılmıştır.   PANKOBİRLİK’ e ait 5 şeker fabrikası Türkiye’nin toplam pancar şekeri ihtiyacının yaklaşık %40-45 ini üretmektedir.

   Mülkiyetinin tümü Pancar Kooperatifleri Birliği PANKOBİRLİK’ e ait 5 fabrika Konya, Çumra, Kayseri, Boğazlıyan ve Amasya Şeker Fabrikalarıdır.

Ülkemizin son 5 yıllık pancar eken çiftçi sayısı, ekim alanı, üretilen pancar ve şeker miktarı aşağıdadır.

Yılı  Çiftçi sayısı    Ekim alanı (dekar)    Üretilen pancar (ton)    Üretilen şeker (ton)   

2010  196.901           3.286.510                    17.463.621                       2.274.786

2011  171.752           2.938.410                    15.648.364                       2.263.277   

2012  140.640           2.801.860                    14.937.710                       2.128.319

2013  126.307           2.909.000                    16.505.988                       2.390.585

2014  124.354           2.864.020                    16.632.256                       2.055.173

2015  120.350           2.729.900                    15.950.600                       1.986.916

2002 yılında ülkemizde pancar eken çiftçi sayısı 492.232 kişi idi. Rakamlardan görüldüğü gibi pancar eken çiftçi sayımızda çok ciddi bir düşüş vardır.

Kaynak: PANKOBİRLİK

   Ülkemiz bu üretim gücü ile Avrupa’da Rusya, Almanya, Fransa ve Ukrayna’nın ardından 5.ci, Dünyada ise Rusya, ABD, Almanya, Fransa ve Ukrayna’nın ardından 6.cı sıradadır. 2000 yılı öncesi Avrupa’da 3.cü sırada, Dünya’da ise 4.cü sırada idik.

   Son iki yıldır yaşanan olumsuz iklim koşulları nedeni ile şeker üretimimiz ülkemiz ihtiyacı olan 2.3 milyon tonun çok altına düşmüş ve 2016 yılında şu ana kadar 55.000 ton şeker ithalatı yapılmıştır. Bu rakam 100.000 tonu aşacaktır. 

   Türkiye yıllara göre 2.2 – 2.4 milyon ton arasında değişen şeker üretim gücü ile Dünya Pancar Şekeri miktarının yaklaşık % 6’sını üretmektedir.

Ülkemizde pancar, ağırlıklı olarak Orta Anadolu’da üretilmektedir. 2013 yılı pancar üretimi rakamlarına göre dağılım şöyledir.

Bölge                       Ekim alanı (dekar)         Pancar üretimi (ton)                    Payı (%)

Orta Anadolu                1.894.045                         11.532.270                             70.1

Ege                                     274.611                           1.349.405                              8.1  

Doğu - Güneydoğu          297.559                           1.273.195                              7.8

Karadeniz                          255.868                           1.196.390                              7.1

Akdeniz                             151.571                              902.889                               5.5

Marmara                             39.628                             223.159                                1.4

                                         2.913.282                        16.483.308                              100   

Kaynak: TÜİK

   Ankara ilimize baktığımızda 90.850 dekar ekim alanı ile Türkiye genelinde %3.1, üretim açısından ise 501.000 ton ile % 3.0 paya sahiptir.

   Ankara’nın en çok pancar üretim bölgesi Polatlı’dır. Polatlı ilçemizin son 5 yıllık pancar ekim miktarı ve üretimi aşağıdadır.

 Yılı         Pancar eken çiftçi sayısı       Ekim alanı (dekar)      Üretilen pancar (ton)    

2010                     2.257                                  36.800                   225.500                        

2011                     2.019                                  39.980                  247.500                         

2012                     1.799                                   46.720                  298.500                        

2013                     1.655                                   47.100                  277.500                        

2014                     1.821                                   50.610                  291.000                        

2015                     1.621                                   41.400                  255.150               

Kaynak: TŞFAŞ

   Yukarıdaki tablolardan görüldüğü gibi gerek Türkiye genelinde gerekse Polatlı’mızda pancar eken çiftçi sayımız sürekli azalmaktadır. Özellikle geçimini pancardan sağlayan, kotası az olan çiftçilerimiz üretimden uzaklaşmaktadır.

   Polatlı çiftçimiz sözleşmeli olarak Ankara Şeker Fabrikasına pancar üretmektedir. Ankara Şeker Fabrikamızın temeli 1958 yılında rahmetli Adnan Menderes tarafından atılmış ve fabrika 1962 yılında hizmete girmiştir.

   Ankara’da şehir içinde kalmış olan, ciddi boyutta trafik ve çevre kirliliğine, kokuya neden olan Ankara Şeker Fabrikasının olması gereken yer hammaddesi pancarın % 70’den fazlasını üreten Polatlı bölgemizdir. Bölgemiz 1998 yılında Polatlı, Temelli ve Haymana olarak 500.000 tona yakın üretim yapmıştır. Uygun şartlar sağlandığında çevremizde Günyüzü ve Uzunbeyli bölgesi ile bu üretim kapasitesi çok rahatlıkla 1 milyon tonlara çıkabilir. Bu da kurulacak modern bir fabrikanın çok ekonomik bir şekilde çalışması demektir.

   Her şeker fabrikası faaliyet sahasında pancar üreticilerine ucuz girdi sağlamak amacı ile Pancar Ekicileri Kooperatifi ilkesinden hareketle ANKARA PANCAR EKİCİLERİ KOOPERATİFİ’ de 1962 yılında çiftçilerimizin  hizmetine girmiştir.

   Ankara Pancar Ekicileri Kooperatifi yıldan yıla hizmet götürdüğü yer sayısını ve çiftçilerimize sunduğu hizmet çeşidi ve miktarını arttırarak 2016 yılına gelindiğinde 12 mağaza ve 3 irtibat bürosu ile toplam 15 yerde çiftçilerimize hizmet vermektedir.

   Ankara Pancar Ekicileri Kooperatifimiz 2015 faaliyet dönemini 48.9 milyon TL (KDV hariç) ciro ve 2.0 milyon TL net kar ile kapatmıştır. Kooperatif hizmet politikası gereği kazandığı paranın büyük çoğunluğunu yatırıma ayırmakta böylece daha fazla hizmet götürmeyi amaçlamaktadır.

   2015 yılında çiftçilerimize;

       19.366 milyon TL tutarında kimyevi gübre

       16.706 milyon TL tutarında fenni yem

         1.629 milyon TL tutarında motorin

         4.320 milyon TL tutarında zirai tohumlar ve fideler

        1.874 milyon TL tutarında zirai mücadele ilaçları

        1.610 milyon TL tutarında sulama boruları ve malzemeleri

        3.395 milyon TL tutarında toprak işleme alet ve makineleri, tarımsal alet ve makineler ve bitki                                                                                                                                                                     koruma bakım vs. sağlanmıştır.

   Ankara Pancar Ekicileri Kooperatifimiz 2015 hizmet yılında aşağıdaki yatırımlara imza atmıştır.

   Kırıkkale Balışeyh ilçemizde ihale bedeli 897.000 TL olan 2.000 tonluk hububat silomuz tamamlanmıştır. Bu sezon alıma başlanacak olup çiftçilerimizin piyasada ezilmesinin önüne geçilecektir. Bu silomuz % 50 hibe destekli olarak yaptırılmıştır.

   Polatlı Beylikköprü Köyümüzde mülkiyeti Türk Şeker’e ait, üzerinde 500 m2 depo ve kantar binası bulunan 35 dekar arazi Özelleştirme İdaresinden 677.000 TL bedelle 4 yıl taksitli olarak alınmıştır. Tapu devrini müteakip gerekli çalışmalara başlanıp burada tesisler kurulacaktır. Çiftçilerimizin pancar gübresi, fenni yem, silaj, motorin ve diğer ihtiyaçları buradan karşılanacaktır.

   2015 yılı içerisinde uydu bağlantılı, 350.000 TL maliyetli ikinci tankerimizde hizmete sokulmuştur. Böylece çiftçilerimizin motorin ihtiyaçları köylerinde çok daha hızlı karşılanacaktır.

   Polatlı’da Eti Caddesinde bulunan eski binamız kentsel dönüşüm kapsamına sokturulmuş ve yıkımı yapılmıştır. Yeni binanın projeleri son safhadadır. Projelerin tamamlanmasını müteakip ihalesi süratle yapılacak ve inşallah sonbaharda hizmete girecektir. Binamızın toplam maliyeti tamamlandığında 750.000 TL civarında olacaktır. Yeni binamızın bodrum, zemin ve 1. Katı tüm TORKU ürünlerinin ve diğer Kooperatiflerin ürettiklerinin satılacağı Market olarak hizmete sunulacaktır.

   2001 yılında çıkartılan Şeker Kanunu ile Ülkemizde mısır nişastasından tatlandırıcı üretiminin önü açılmıştır ve bunu üreten firmalara ciddi oranda kotalar verilmiş, pancar üretimi azaltılmıştır.

   Şu anda TBMM’de bulunan kanun tasarısı ile bu kotalar daha da arttırılmak istenmektedir. Bu tasarının kanunlaşması Türkiye’de pancar üretimine çok ciddi darbe vuracaktır.

   Geçtiğimiz Şubat ayında Polatlı’mızda Ziraat Odamız ile birlikte yaklaşık 800 çiftçimizin katıldığı bir kapalı salon toplantısı düzenledik ve Şeker Kanununda tatlandırıcılar lehinde yapılmak istenen değişikliklerini protesto ettik, tatlandırıcılara karşı tepkimizi ulusal medya vasıtası ile tüm Türkiye’ye duyurduk.

   Zararları nedeni ile bütün Dünya’nın kısıtlama getirdiği ve sağlık ve endüstri ihtiyaçları nedeni ile ülke şeker ihtiyacının % 2 si ve daha altına indirdiği tatlandırıcılara ülkemizde yasal olarak % 15 e varan kota tahsis edilmektedir. Amerika Birleşik Devletlerinde ve Avrupa’da Fransa, Almanya ve pek çok ülkede maksimum sınır %2, hatta altındadır. Ülkemizde tatlandırıcı kotasının % 15 olması ve daha da yükseltilmek istenmesi çok yanlıştır. Çünkü ;

   NBŞ (Nişasta bazlı şeker) olarak adlandırılan glikoz şurubu ve früktoz şurubu insan sağlığını ciddi olarak etkilemektedir.

   Bu tatlandırıcıları karaciğerimiz algılayamamakta, böylece beyne tokluk hissi gönderememektedir. Bu da insanda sürekli yeme ihtiyacı uyandırarak obeziteye neden olmaktadır. Karaciğerimiz tatlandırıcıyı algılayamadığı için parçalayıp enerjiye dönüştürememekte, yağ olarak vücudumuzda depolamaktadır.

   Bilimsel olarak tespit edilmiş gerçeklerle NBŞ’ ler obezite, diabet, kalp rahatsızlıkları, pankreas kanseri ve kolesterol gibi pek çok hastalığa yol açmaktadır.

   Paketlenmiş tüm şekerli hazır gıdalar, meyve suları ve pastane ürünleri, gazlı ve kolalı içecekler, çikolatalar, bisküviler, gofretler, dondurmalar NBŞ’ nin pancar şekerine karşı ucuz olması nedeni ile glikoz ve fruktoz şurubu ile imal edilmektedir. 800’den fazla gıda maddesinde maalesef glikoz, glikoz şurubu ve diğer tatlandırıcılar kullanılmaktadır. Bu ürünlerin en büyük risk grubu maalesef okul çağı çocuklarımızdır.

   Bireyler olarak çocuklarımızı bilinçlendirip bu ürünlerden olabildiğince uzak tutmamız gerekir. Bunun için aldığımız ürünlerin içindekiler bölümüne dikkatle bakıp sadece şeker(sakkaroz) olanları tercih etmeliyiz. Çünkü doğal şeker sakkarozdur ve dünyanın en sağlıklı şekeridir.

   Pancar çiftçimiz üretmek istemektedir. Ancak 2001 yılında çıkartılan 4634 sayılı Şeker Kanunu ile getirilen kota yüzünden ancak sınırlı sayıda üretim yapmaktadır. Yukarıda belirttiğim gibi ülkemiz şeker fabrikalarının minimum (110 günlük kampanya periyodu) 3.150.000 ton şeker üretme gücü vardır. Bu çalışma gün sayısı 120 güne çıkartıldığında 3.780.000 tona ulaşır. Oysa rakamlardan görüldüğü gibi üretime izin verilen miktar son 5 yıl içinde en yüksek 2013 yılında 2.390.585 ton şeker olmuştur. Yani kapasitenin %  75’i kullanılabilmiştir. PANKOBİRLİK ve Özel Şeker Fabrikalarında kapasite kullanımı daha yüksek Türk Şekere ait 25 fabrikanın ortalaması ise % 60’lar seviyesindedir. Türk Şeker fabrikalarının bu düşük kapasite kullanımı şeker maliyetini ve fiyatını da doğal olarak etkilemektedir.

   Mülkiyeti devlete ait olan Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. tarafından işletilen 25 şeker fabrikası 2001 yılından bu yana özelleştirme kapsamındadır. 5 şeker fabrikası ile Türkiye şeker ihtiyacının % 40-45’ini başarılı bir şekilde üreten kuruluşumuz PANKOBİRLİK vasıtası ile biz pancar üreticileri bu 25 fabrikanın işletmesine talibiz. Dünyanın en liberal ülkesi Amerika Birleşik Devletleri ülkesinin şeker ihtiyacının % 50 den fazlasını pancar üreterek, pancar şekerinden sağlamakta ve şeker fabrikalarının tümü pancar çiftçilerinin ortağı olduğu Pancar Kooperatiflerince işletilmektedir. Avrupa’nın en büyük pancar ve şeker üreticisi Fransa ve Almanya’da da şeker fabrikalarının % 85’i Pancar Kooperatiflerine aittir, Pancar Kooperatiflerince işletilmektedir.

   Biz pancar üreticileri de Dünyadaki bu uygulamanın Ülkemizde de yapılmasını, 25 fabrikanın işletmesinin Pancar Kooperatiflerimize verilmesini, birliğimiz PANKOBİRLİK vasıtası ile işletilmesini arzu etmekteyiz.

   Böylece Pancar Kooperatiflerimizin milyonlarca ortağı vasıtası ile refah tabana yayılacak, kar edecek fabrikalar ile devletimiz satıştan elde edeceği paradan çok daha fazlasını vergi olarak alacaktır.

                                                                                                           M. Muhittin BIYIKOĞLU

                                                                               Ankara Pancar Ekicileri Kooperatifi
                                                                                        Yönetim Kurulu Başkanı